Franse mediterrane veldtocht van 1798

Franse mediterrane veldtocht van 1798
Onderdeel van de Franse revolutionaire en napoleontische oorlogen
De vernietiging van 'L'Orient' tijdens de Slag bij de Nijl George Arnald, 1827, National Maritime Museum.
Datum	mei-december 1798
Locatie	op en rond de Middellandse Zee
Resultaat	geallieerde overwinning
Strijdende partijen
Groot-Brittannië na juni 1798:  Portugal  Keizerrijk Rusland  Ottomaanse Rijk Koninkrijk Napels Orde van Malta Frankrijk  Spanje
Leiders en commandanten
Horatio Nelson Markies van Nisa Ferdinand von Hompesch zu Bolheim Napoleon Bonaparte François Paul de Brueys d'Aigalliers (†) Thomas Alexandre Dumas

De Franse mediterrane veldtocht van 1798 was een reeks militaire operaties in het Middellandse Zeegebied door een Frans expeditieleger onder bevel van Napoleon Bonaparte ten tijde van de Franse revolutionaire en napoleontische oorlogen. Het doel was de verovering van Egypte, als eerste horde in het bedreigen van Brits-Indië, om zo Groot-Brittannië tot vredesonderhandelingen te dwingen.

Het Franse expeditieleger vertrok uit Toulon in mei 1798 met meer dan 40.000 manschappen en honderden schepen en zette koers door de Middellandse Zee in zuidoostelijke richting. Ze werden achtervolgd door een meer bescheiden Brits vlooteskader onder bevel van Horatio Nelson, later versterkt tot dertien linieschepen. De Britse vloot liep echter vertraging op door een gebrek aan begeleidende fregatten en aan betrouwbare informatie.

Het eerste doel van Napoleon was het eiland Malta, dat op dat moment werd geregeerd door de Orde van Sint-Jan. Zijn troepen bezetten het eiland. Nelson besefte dat het doel van Napoleon Egypte was en zette koers naar de Egyptische havenstad Alexandrië. In de nacht van 22 juni 1798 haalde de Britse vloot de Franse vloot in, zonder dit evenwel op te merken, om vervolgens als eerste in Alexandrië te arriveren.

Omdat hij Napoleon niet kon vinden, keerde Nelson terug op volle zee en bereikte Sicilië op 19 juli. Ondertussen bereikte Napoleon Alexandrië, bestormde de stad en trok het land in. De Franse schepen bleven achter onder bevel van viceadmiraal François Paul de Brueys d'Aigalliers en bleven voor anker in de Baai van Aboukir. Dit nieuws kwam (via geheime rapporten afkomstig uit het Griekse Koroni) ter ore bij Nelson, die opnieuw oostwaarts koers zette en op 1 augustus de Baai van Aboukir bereikte.

Nelson beval een onmiddellijke aanval op de Franse schepen. Er begon een zeeslag, die men later de Slag bij de Nijl zou gaan noemen. Viceadmiraal François Paul de Brueys d'Aigalliers was niet voorbereid op deze verrassingsaanval. Zijn schepen konden dan ook niet meer ontsnappen aan een Britse omsingeling. De Franse schepen, waaronder het pronkstuk de Orient, werden ingenomen door de Britten. Tegen 9 uur 's avonds vatte de Orient echter vuur en ontplofte, waarbij het grootste deel van de bemanning omkwam. Ook viceadmiraal François Paul de Brueys d'Aigalliers, de Franse aanvoerder, liet het leven. Gedurende twee dagen waren er nog sporadische gevechten, totdat alle Franse schepen tot zinken waren gebracht. Het verlies van de zeeslag bracht Napoleon een zware slag toe: hij verloor elf linieschepen en twee fregatten. Ook het machtsevenwicht in het Middellandse Zeegebied wijzigde in zijn nadeel.

Deze Franse nederlaag zette andere landen aan om deel te nemen aan de Tweede Coalitieoorlog tegen Frankrijk. Portugal, het Koninkrijk Napels, het Russische Keizerrijk en het Ottomaanse Rijk brachten troepen op de been in de Middellandse Zee. De Russen en de Turken namen deel aan de blokkade van Egypte en aan operaties in de Adriatische Zee, terwijl de Portugezen deelnamen aan het Beleg van Malta. De aanval werd door Nelson aangestuurd vanuit zijn hoofdkwartier in Napels. Nelson, die overigens gewond was geraakt tijdens de Slag bij de Nijl^{[noot 1]}, wist hij koning Ferdinand I der Beide Siciliën te overhalen om in de oorlog tegen Frankrijk te stappen. Ferdinand zou aanvankelijk aanzienlijke delen van zijn grondgebied verliezen, waarna de Fransen er de Parthenopeïsche Republiek stichtten. Reeds in 1802 kon hij deze gebieden heroveren en de monarchie herstellen. In de westelijke Middellandse Zee viel viceadmiraal John Jervis, die vertrokken was uit Cádiz, het eiland Menorca aan, dat snel kon worden ingenomen en ging dienen als uitvalsbasis voor de Britse Royal Navy.
Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "noot", maar er is geen bijbehorend label <references group="noot"/> aangetroffen